VDL bouwt mee aan grootste telescoop ter wereld

De opdracht van ESO (European Southern Observatory) bestaat uit het ontwerp van de definitieve prototypes voor de draagstructuur en de bouw van een klein aantal frames. In 2010 werden door VDL en TNO al eerder prototypes voor de ondersteuningsstructuur gemaakt. Samen met NOVA is men er nu opnieuw in geslaagd om middels een Europese tender de vervolgopdracht binnen te halen bij ESO. Deze opdracht betreft vijf modellen.

Na het einde van dit traject van 2,5 jaar zullen deze modellen, na een nieuw tenderproces, vanaf 2018 in serie worden gemaakt.

Telescoop

De European Extremely Large TelescopeE-ELT gaat wetenschappelijke ontdekkingen op het gebied van planeten, de samenstelling van nabije sterrenstelsels en het diepe heelal mogelijk maken. De Nederlandse ondersteuningsstructuur houdt de hoofdspiegel van de telescoop in de gewenste vorm. Deze spiegel krijgt een doorsnede van 39 meter en wordt opgebouwd door middel van 798 zeshoekige spiegelsegmenten. Ieder spiegelsegment heeft een eigen draagstructuur waarmee de spiegel zeer nauwkeurig wordt gepositioneerd (binnen 5 nanometer) en dat in samenwerking met de resterende 797 segmenten. Het continu corrigeren gebeurt door 12 motoren en 3 actuatoren op ieder frame.

Een frame bestaat uit een vast en een bewegend deel. Het vaste deel wordt blijvend gemonteerd op de totale structuur. Hiervan worden er 798 gemaakt, van het bewegende deel worden er nog eens 133 extra gemaakt, zodat tijdens onderhoudswerkzaamheden de complete spiegel intact blijft.

Begin december heeft ESO groen licht gegeven voor de bouw van de E-ELT die in twee fasen zal plaatsvinden. Voor de eerste fase is een bedrag van ongeveer één miljard euro beschikbaar gesteld.

Nederlandse samenwerking

Het consortium bestaat uit TNO, VDL ETG en NOVA. TNO gebruikt haar ervaring op het gebied van optische instrumentatie en precisiemechanica voor ruimtevaart, astronomie en halfgeleiderindustrie voor het ontwerpen en testen van structuren die op nanometerschaal (miljoenste millimeter) gepositioneerd moeten worden. VDL ETG, eveneens met veel ervaring in de halfgeleiderindustrie, analytical en science & technology segment, heeft met name de expertise om precisie-mechatronische systeemontwerpen te optimaliseren ten behoeve van kostenbeheersing, betrouwbaarheid en onderhoud. Dit alles om het uiteindelijke ontwerp op economisch verantwoorde wijze in massaproductie te vervaardigen.

NOVA heeft specialistische kennis van het gebruik van grote telescopen en de optimalisatie van de wisselwerking tussen de telescoop en de wetenschappelijke instrumentatie achter de telescoop. Tezamen verzekeren zij ESO van een optimale synergie tussen bovengenoemde belangrijke disciplines.

VDL ETG